Galeria FF - Rudimentum imaginis.

Prowadzenie zajęć na studiach fotograficznych z przedmiotów teoretycznych, z grupy nauczania ogólnego jest pewnym wyzwaniem, któremu dość trudno stawiać czoła. Starając się utrzymać adekwatny dla wyższej uczelni poziom zajęć, łatwo jest popaść w „uniwersytecką manierę naukowości” - tak często odrzucaną przez studentów, z innej strony zaś, upraszczając wykładane zagadnienia, gubi się ich właściwy sens. Próbując znaleźć rodzaj kompromisowego rozwiązania w tej sytuacji, praktyka uczelni zachodnich wypracowała metodę określaną jako „critical practice", którą ja stosuję w swojej działalności dydaktycznej. Polega ona na wyznaczeniu odpowiednich ekwiwalentów zagadnień teoretycznych w postaci ćwiczeń praktycznych jakie studenci powinni wykonać. Materiał merytoryczny do tak prezentowanych zagadnień teoretycznych studenci uzyskują głównie podczas wykładów i konsultacji, jak również odsyłani są do odpowiednich lektur. Osiąga się w ten sposób lepsze zrozumienie istotnych dla danej teorii zagadnień, poprzez konieczność ich „zilustrowania” w praktyce konstruowania danego obrazu fotograficznego. Rezultaty tych działań są o wiele bardziej przydatne twórcom-praktykom, niż opanowywanie obszernych i wymagających znajomości kontekstu, często bardzo trudnych lektur. Metoda ta skutkuje stosunkowo wysoką skutecznością dydaktyczną, co podkreślić należy zwłaszcza w przypadku studiów w systemie zaocznym. Zagadnienia teoretyczne związane z budową obrazu fotograficznego, analizujące jego podstawowe elementy i efektywność stosowania środków wyrazowych, wszystko to prezentowane w kontekście podstaw komunikacji wizualnej, zarówno od strony psychofizjologii percepcji wizualnej, jak również dotyczące uwarunkowań kulturowych - to obszary wiedzy teoretycznej stanowiące tzw. treści programowe zajęć. Specyfika sugerowanych ćwiczeń praktycznych polega na akcentowaniu wartości elementarnych, wizualnie czynnych w każdym obrazie, a które to, w obrazie fotograficznym, ze względu na przeźroczystość fotografii, ulegają swego rodzaju dysfunkcjonalności. Jest to także, między innymi uwarunkowaniami, efektem powszechnie znanego faktu, iż najobfitszym źródłem informacji o otaczającym nas świecie jest zmysł wzroku, wielokrotnie przewyższając pod tym względem inne zmysły. To właśnie styk tych dwu faktów: „przeźroczystości fotografii” i „nadmiarowości w ludzkiej percepcji danych wzrokowych", powoduje pozorną oczywistość fotografii jako systemu obrazowania, w którym... nie dostrzega się obrazu! Stąd też w ćwiczeniach praktycznych następuje powrót do problemów podstawowych, których eksploracja wymusza pozaprzedmiotowe widzenie rzeczywistości jako materiału do obrazu, staje się źródłem refleksji, że świat składa się z punktów, linii, płaszczyzn i brył. Proces tworzenia obrazu staje się wówczas logiczną grą z opozycyjnością stosowanych elementów, opozycyjnością wszelkiego typu - od elementarnego znaku plastycznego, po przeciwstawność rozwiązań wyobraźniowych. Fotograficzny obraz tego świata (jest z kolei) wszakże tylko płaskim przedmiotem, kartką papieru pokrytą emulsją z drobinami srebra, przedmiotem, któremu funkcję obrazu nadała konwencja kulturowa. Ale czy zawsze tak być musi? Istotą każdej kreacji jest przecież artystyczny bunt przeciw wszelkiemu skonwencjonalizowaniu.

Stefan Czyżewski
Łódź, 2005-03-30