Galeria FF - Noema Anita Lipiec

A Star is Born

Tytuł projektu nawiązuje bezpośrednio do amerykańskiego filmu z 1937 roku w reżyserii Williama A. Wellmana, w polskim tłumaczeniu: „Narodziny gwiazdy”

Stygmatyzujemy, wciąż nie wolni (może nie do końca świadomi) od wpływu wychowania – tresury i ogólnie pojętej kultury społecznego widzenia upośledzenia. Broniąc, w imię własnego poczucia bezpieczeństwa, iluzorycznego status quo wykluczamy ze społeczeństwa „innego”.
„Bez przynależności” – tak m.in. opisuje sytuację osób niepełnosprawnych fizycznie i umysłowo socjolog Elżbieta Zakrzewska-Manterys w książce: „Upośledzeni umysłowo. Poza granicami człowieczeństwa”. Upośledzony to ten „marginalizowany”, podlegający systemowi wykluczenia w duchu humanizmu Oświecenia.
Z moich osobistych spostrzeżeń wynika, iż jednym ze skutecznych sposobów marginalizacji osób upośledzonych jest ich infantylizacja, odmawianie im pełni człowieczeństwa jako osób dojrzałych, w wielu aspektach życia mających prawo do stanowienia o sobie. Nie znamy granic, dlatego z lęku odbieramy im to prawo niemalże całkowicie.
W projekcie: „A Star is Born” nadałam moim bohaterom nową „przynależność”, nie wykluczyłam, a postawiłam na przeciwległym biegunie: w świetle jupiterów, na wzór ikon-gwiazd kina hollywoodzkiego (począwszy od lat 30. do 50.). Główną ideę projektu oparłam na ugruntowanym na trwale w naszej pamięci wizerunku gwiazdy-ikony tamtych lat. Postanowiłam literalnie zastosować się do zasad rządzących ówczesnym wizerunkiem, z całą dbałością i pietyzmem przynależnym tamtej stylistyce, tworzącej ówczesny kanon piękna. Nie stylizowałam moich bohaterów, by ich „zakryć”, wręcz przeciwnie – by ich „odsłonić”; poza zwykłymi stylistycznymi zabiegami (make-up, strój, oświetlenie) nie zmieniałam za pomocą retuszu ich cech fizycznych.
Zestawiłam naprzeciwko siebie dwa stereotypy: tego, kim w powszechnej świadomości jest ikona-gwiazda kina i osoba niepełnosprawna umysłowo i fizycznie. Żaden z nich, z oczywistych względów, nie jest wiarygodny, stanowi pewną grę z konwencją. Paradoksalnie jednak pozwala osobom niepełnosprawnym zyskać na chwilę „władzę” nad ciałem i wizerunkiem poprzez udział w społecznie akceptowanej, podziwianej praktyce.
Ważnym elementem projektu jest podkreślenie indywidualnego charakteru portretowanych osób oraz ich „odrębności”, pomimo przyjętej konwencji. Dlatego też na wystawie oprócz powiększonych zdjęć prezentowane są miniatury z ich autografami.

Noema Anita Lipiec

Noema Anita Lipiec – artystka badająca wpływ kultury, tradycji i religii na konstytuowanie bądź rozpad więzi społecznych. Od fascynacji rytuałem, gestem ikonicznym (projekt „Elousa”, 2003, „Wieź”, 2013) przeszła do zagadnień postrzegania jednostki – czy też grupy ludzi – szerzej, w kontekście obowiązujących norm społecznych (projekt „A Star Was Born” z udziałem osób upośledzonymi fizycznie i umysłowo). Obecnie tropem, którym posługuje się w swoich pracach jest WYKLUCZENIE, podążanie śladem tego, co zwykle określamy mianem „NORMY”.
Mieszka i tworzy w Poznaniu. Doktorantka na Wydziale Komunikacji Multimedialnej Uniwersytetu Artystycznego.

Więcej informacji: www.noemaproject.com